| In 1923 wordt aan de Scharren bij Scharsterbrug het eerste exemplaar van een Amerikaanse boerderij gebouwd (foto Klaas Uilkema). Amerikaanse Boerderijen Vanaf 8 september organiseren de Boerderijenstichting Fryslân en het Fries Landbouwmuseum de expositie ‘Amerikaanse boerderijen in Fryslân’. De tentoonstelling in het Landbouwmuseum is tot 1 december te zien. De uitstalling geeft een beeld van een bijzonder type ‘pleats’ waarvan er maar zestien zijn gebouwd en die qua inrichting van stallen en schuren afwijken van gangbare types. Ze staan bijna allemaal in Friesland. In oktober dit jaar verschijnt het boek Amerikaanse boerderijen in Fryslân geschreven door de onderzoekers en samenstellers van de expositie Hans de Haan en Jacob van der Vaart. De meeste mensen denken bij Friese boerderijen aan de drie traditionele modellen: de kop-hals-romp-, de kop-romp- en de stelpboerderijen. Veel minder bekend zijn de nieuwe types boerderijen, zoals de Amerikaanse modellen, die aan de buitenkant maar ook binnen er heel anders uitzien. Tussen 1923 en 1937 zijn in Fryslân zestien Amerikaanse boerderijen gebouwd. In de eerste helft van de twintigste eeuw streefden steeds meer vooruitstrevende boeren en landeigenaren naar vernieuwing en modernisering van hun agrarische bedrijven en bedrijfsgebouwen. Voor de boerderijbouw had dat ook gevolgen, er kwamen nieuwe types op zoals de gelede boerderij en het Amerikaanse type. In 1923 wordt aan de Scharren bij Scharsterbrug het eerste exemplaar van een Amerikaanse boerderij gebouwd. Bij het Amerikaanse type gaat het om de verbetering van de hygiëne, het welzijn van het vee, een goed stalklimaat, de bestrijding van tuberculose, brandveiligheid en een efficiëntere bedrijfsvoering. Bij dit model worden technische vernieuwingen ingevoerd die op dat gebied in Amerika al voorhanden zijn. Hierbij speelt Lammert Simons Brouwers, een boerenzoon uit Minnertsga, een hoofdrol. In 1919, na een verblijf van acht jaar in Amerika, keert hij terug naar de boerderij van zijn ouders. Hij wordt agent voor het Amerikaanse bedrijf Louden uit Fairfield in de staat Iowa en importeert nieuwe materialen voor de stalinrichting zoals koebeugels en (drink)watersystemen met drinkbakjes. Ook hijsinstallaties voor het in de schuur brengen van hooi en graan zoals takels, hooinetten, katrollen en windassenlaat hij uit Amerika komen. Voor deze nieuwe technieken is veel belangstelling, eerst in Noord Nederland maar al snel daarna ook in de rest van Nederland. Later volgen er meer van deze boerderijen die overigens allemaal verschillen in bouw en inrichting. De onderzoekers onderscheiden drie modellen waarvan er twee te herkennen zijn aan de hooihijsinstallatie tegen een rechte achtergevel met hijsluik en overstekend afdakje. Het derde model heeft een schuur die dwars achter de woning is gebouwd. Met beelden, foto’s en objecten geeft de expositie een mooi beeld van een vroege vorm van innovatie in de Friese boerderijontwikkeling. De expositie loopt van 8 september – 1 december 2021 Kijk op onze website voor openingstijden, aanmelden bezoek en de route: www.frieslandbouwmuseum.nl |
Fries Landbouwmuseum: Expositie ‘Amerikaanse boerderijen in Fryslân’
