Mijn schoonouders willen oppassen op hun kleinkinderen, alleen hebben we een heel ander idee over de opvoeding. Zij nemen het niet zo nauw met de slaap- en eettijden, terwijl mijn partner en ik daar wel heel strikt in zijn. We hebben ze er al op aangesproken. Hoe kan ik dit oplossen zonder ze het oppassen te ontzeggen?
Een metafoor die ik vaak als voorbeeld geef aan ouders: een gezin is een huis met twee verdiepingen. De kinderen staan op de begane grond, de ouders op de eerste verdieping en de pakes, beppes, opa’s en oma’s zitten op zolder.
Op de eerste verdieping worden belangrijke beslissingen genomen als het gaat over hiërarchie en emotionele zorg. Als ik even naar de supermarkt ga, zeg ik weleens tegen mijn oudste: ‘Pas jij even op je broertje?’ Hij gaat dan tijdelijk naar de eerste verdieping, zijn broertje blijft op de begane grond.
Als ik terugkom van de supermarkt, gaat hij weer naar beneden en sta ik weer op de eerste verdieping. Als opa’s en oma’s oppassen gaat dat net zo: ze komen tijdelijk van zolder af om de eerste verdieping te bezetten, maar moeten weer naar de zolder als de ouders terug zijn. Deze metafoor impliceert overigens niet dé waarheid, maar is een manier om naar specifieke gezinssituaties te kijken.
In bovenstaande casus is het probleem dat opa en oma niet tijdelijk de eerste verdieping waarnemen, maar die helemaal verbouwen: ze nemen het niet zo nauw met de slaap- en eettijden. Het is interessant om bij jezelf na te gaan waarom dat je triggert: was er in je eigen gezin van herkomst een gebrek aan structuur, en ben je daarom nu heel erg van de regels?
In de communicatie is er altijd een inhoud- en betrekkingsniveau. Het helpt om te weten op welk niveau het probleem ligt en op welke manier je het aanvliegt. In deze kwesties ligt het probleem vaak meer op betrekkings- dan op inhoudsniveau. Dan is het wijs om het ook op die manier te bespreken: anders blijf je kibbelen en ruziemaken en komt een onderwerp steeds maar weer terug.
Communicatie met je partner is dus belangrijk. Praat over wat jullie belangrijk vinden. Hoe willen jullie de kinderen grootbrengen? Wat zijn belangrijke normen en waarden? Wat wil je ze meegeven? Wat heb je zelf vroeger als kind gewaardeerd of fijn gevonden, wat juist niet? Hoe kunnen we dat samen (anders) doen?
Je kunt ook tegen jezelf zeggen: ‘Nou ja, dit is de opa-en-oma-bonus. Op woensdag gaat het gewoon op de manier van pake en beppe, dat is oké.’ Als dat echt niet lukt, kun je altijd nog de schoonmoedertechniek uit het kader toepassen of je schoonouders een – wat ik noem – paradoxale opdracht geven.
Een stel in mijn praktijk merkte dat opa en oma naast oppassen ook van alles in huis deden: poetsen, grasmaaien, de tuin opknappen. In eerste instantie vond het stel dat fijn, maar op een gegeven moment voelde het als too much. Mijn tip was om de ouders buitensporige klusjes te geven. Nu deden ze al die klussen ongevraagd, hoe zouden ze reageren als het wel gevraagd werd?
Dus vroeg het stel of ze de volgende keer een boormachine mee wilden nemen om planken in de garage op te hangen, of ze de planten rechts achter in de tuin wilden planten en of ze de was wilden strijken. Op een gegeven moment zeiden die ouders: ‘We komen hier om op te passen, niet om het hele huishouden te runnen.’ En zo stopten ze uit zichzelf met de ongevraagde klusjes.
In het geval van een opa en oma die zich niet aan het ritme van het kind houden, zou je als paradoxale opdracht kunnen geven dat ze zich helemáál niet meer aan het schema van je kind hoeven te houden. Geen briefjes schrijven, geen richtlijnen meegeven, laat ze maar met een totaal overstuur kind een middag naar Sanjessafari gaan. Wedden dat ze de week erop graag een lijstje met slaaptijden van je willen?
Elisabeth Reitsma (44) is relatie- en gezinstherapeut. In haar praktijk aan de Oostergrachtswal 47 in Leeuwarden komen stellen in alle soorten en maten: het jongste is in de twintig, het oudste in de tachtig. Je kunt haar al jouw prangende relatievragen stellen via redactie@welkominleeuwarden.nl
